1995.
– Pripremna konferencija o održavanju i organizovanju Međunarodnog kongresa za dokumentaciju genocida u Bosni i Hercegovini, Bonn, 6-8. juni 1995. U Bonu je od 6-8. juna 1995. održana pripremna konferencija o organizovanju održavanja Međunarodnog kongresa za dokumentaciju genocida u Republici Bosni i Hercegovini 1991-1995. Instituta i Gesellchaft fur bedrohte Volker-International iz Gőttingena i predstavnika više međunarodnih ustanova i organizacija koje su podržale održavanje naučnog skupa, a koje su aktivno učestvovale u njegovom radu (International Human Rights Law Institute pri De Paul University u Čikagu; Ludwieg-Boltzman Institut fur Menschrecht iz Beča; Permanent People’s Tribunal on former Yugoslavia iz Berna; Gestellschaft fur bedrohte Volker former Yugoslavia iz Berna; Gesellschaft fur bedrohte Volker iz Švajcarske; Kultur brucke Schweiz-Sarajevo iz Švajcarske, Ambasada Malezije u SR Njemačkoj i dr.).
– “International congress for the documentation of the genocide in Bosnia and Hercegovina”, Bonn, 31. avgust – 4. septembar 1995.
U organizaciji Instituta, Gesellschaft fur bedrohteVolker – International iz Gőttingena i Human Rights Group for Bosnia iz Kuala Lumpura, u Bonu je od 31. augusta do 4. septembra 1995. održan International congress for the documentation of the genocide in Bosnia and Hercegovina 1991-1995. Kongres je naučno i stručno, putem primjene multidisciplinarnih naučnih dostignuća, osvijetlio i sagledao genocid i druge zločine protiv čovječnosti i međunarodnog prava u Republici Bosni i Hercegovini 1991-1995. U toku petodnevnog rada Kongresa naučna i druga saopštenja je podnijelo oko stotinu eminentnih istraživača i eksperata istaknutih ustanova i organizacija koje se bave istraživanjima zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava i različitim aspektima povreda međunarodnog humanitarnog prava iz svijeta. Kongres je razmatrao slijedeće tematske oblasti: Agresija na RBiH – zločin protiv mira i ambijent u kome je počinjen genocid i drugi zločini; Genocid i drugi oblici zločina u RBiH od 1991-1995. – karakteristični oblici: masovna smaknuća civila, sistematska silovanja i dr; Savremena pravna norma zločina i njegovo kažnjavanje i odnos međunarodne zajednice prema agresiji i genocidu u RBiH. Na Kongresu su nastupili svjedoci genocida u Republici Bosni i Hercegovini – preživjeli logoraši iz Bosanske krajine, te je prikazana video-projekcija filma Genocid i ratni zločini u Bosni i Hercegovini 1991-1995 i izložba dokumentarne fotografije Genocid u Bosni 1992-1995.
To je prvi Međunarodni kongres o genocide ovakve vrste i ovih razmjera. Bosna i Hercegovina je kroz ovakvu aktivnost Instituta čovječanstvu promovirala istinu o Bosni i Hercegovini – činjenice o agresiji, genocidu i drugim zločinima protiv čovječnosti i međunarodnog prava i ukazala na opasnosti od srbijansko-crnogorskog fašizma koji prijeti svijetu ukoliko se blagovremeno ne organizuju potrebne mjere za njegovo zaustavljanje. Učesnici Kongresa su, s obzirom na to da je 1. septembra u Bonu zasjedala Kontakt-grupa, izabrali delegaciju koja je, u ime brojnih žrtava, predstavnicima Grupe prenijela stavove Kongresa da ne dijele Bosnu i Hercegovinu i da suverenitet i nepovredivost granica Republike Bosne i Hercegovine mora biti osiguran. Kongres je jednoglasno usvojio završni dokument (Bonnska deklaracija o genocidu u Bosni i Hercegovini), u kojem su iznesene glavne poruke skupa. Deklaracija je upućena Generalnoj skupštini i Vijeću sigurnosti OUN-a, ICTY-u, Međunarodnom sudu pravde, Evropskom parlamentu, vladama i parlamentima zapadnih zemalja i vodećih arapskih država, poznatim naučnim ustanovama i organizacijama koje se bave zločinima i zaštitom ljudskih prava i dr..
1997.
– U Sarajevu je, u organizaciji Instituta, Vijeća Kongresa bošnjačkih intelektualaca i Muzeja genocida, 12. jula 1997, povodom 11. jula 1995. – Dana sjećanja na žrtve genocida nad Bošnjacima u Srebrenici, sigurnoj zoni Ujedinjenih nacija, jula 1995, održan Međunarodni naučni skup Zločini nad Bošnjacima u Srebrenici za vrijeme agresije na Republiku Bosnu i Hercegovinu 1991-1995.” Na skupu je podneseno 26 naučnih saopštenja. Za vrijeme održavanja naučnog skupa prikazan je dokumentarni film Pokolj u srebrenici jula1995.” i otvorena dokumentarna izložba pod nazivom Dokumenti o zločinima u Srebrenici (fotografije i faksimili). Izlaganja naučnih i stručnih radnika iz zemlje i inostranstva, film i dokumentarna izložba autentično su prikazali zločin genocida nad Bošnjacima Republike Bosne i Hercegovine u sigurnoj zoni Ujedinjenih nacija Srebrenici, jula 1995.
2000.
– U organizaciji Instituta, Gesellschaft fur bedrohte Volker – International Gottingen, Univerziteta u Bihaću i Vijeća sabora građana Bosanske krajine u Sarajevu, u Bihaću je, od 22. do 24. septembra 2000., održana Međunarodna naučna konferencija Zločini u Bosanskoj krajini za vrijeme agresije na Republiku Bosnu i Hercegovinu 1991-1995. Cilj Konferencije je bio da se, u okviru naučnoistraživačkog projekta Zločini u Bosanskoj krajini za vrijeme agresije na Republiku Bosnu i Hercegovinu 1991-1995., naučno, na bazi multidisciplinarnog pristupa, istraže i dokumentuju zločini protiv čovječnosti i međunarodnog prava na području Bosanske krajine. Ovaj projekt, a time i Konferencija, imaju poseban značaj zato što su Savezna Republika Jugoslavija (Srbija i Crna Gora) i njeni kolaboracionisti i petokolonaši iz Bosne i Hercegovine na prostoru Bosanske krajine, naročito dolini Sane 1992. izvršili teške masovne zločine nad Bošnjacima, uključujući i genocid. Na Elaboraciji zločina pristupilo se sa multidisciplinarnog stanovišta, što je doprinijelo da se svestranije sagledaju pitanja koja su činila sadržinu ovog međunarodnog naučnog skupa. Ovom konferencijom obilježena je jedna značajana faza rada na svestranomi sveobuhvatnom istraživanju genocida i drugih oblika zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava u Bosni i Hercegovini na kraju XX stoljeća.
2005.
– U Srebrenici (Potočarima) i Sarajevu je, u organizaciji Instituta u saradnji sa The University of North Carolina, Charlotte (USA), od 11. do 15. jula 2005, održana Međunarodna naučna konferencija Genocide Against Bosniaks of UN Safe Area Srebrenica in July1995. – Lessons for Future Generation, Srebrenica (Potočari) – Sarajevo. Tema ovog naučnog skupa, na kojem je podneseno 120 naučnih saopštenja bila je precizno formulisana i ograničena na julske dane 1995. godine, koji su, nažalost, potresli svijet. Riječ je o genocidu nad Bošnjacima (1992-1995.) kakav se u Evropi nije dogodio od Drugog svjetskog rata. Njegova kulminacija je sažeta u svega četiri julska dana 1995. (13, 14, 15. i 16. juli), kada je svakog dana vršena organizovana egzekucija po 2.000 nedužnih ljudi, ubijenih samo zato što su pripadali narodu koji se našao na putu širenja lebensrauma u okviru jednog velikodržavnog projekta. Monstruoznost zločina i njegov značaj, te činjenica da je višednevni masakr fertilnih muškaraca povezan sa dvodnevnom deportacijom žena i djece i lepezom kodifikovanih i nekodifikovanih zločina, bio je samo vrh ledenog brijega genocida nad Bošnjacima okupiranih mjesta Republike Bosne i Hercegovine i gradova u opsadi. Na Konferenciji su učestvovali istraživači i studenti iz više država sa svih kontinenata, iz raznih nauka i naučnih disciplina. Naučna rasprava je bila artikulisana kroz tri tematske cjeline: kontekst događaja, rekonstrukcija događaja i posljedice i pouke budućim generacijama.
Učesnici Konferencije su potpuno suglasni u ocjeni da je nesumnjivo utvrđeno i naučno precizno dokazano, na osnovu svih raspoloživih izvora spoznaje, kao što su relevantna dokumentacija različite provenijencije, materijalni ostaci žrtava zločina, izjave i svjedočenja preživjelih, izjave o činjenicama i priznanja malog broja učesnika pokolja nevinih ljudi koji su do tada bili izvedeni na sud i suđeni za počinjena djela, nalaze pouzdanih istraživača forenzičara, kriminologa, arhivista, historičara, demografa i drugih naučnika koji su istraživali zbivanja u Srebrenici i njihove posljedice u navedenom period i nakon njega, tj. u vrijeme pokolja i kasnijih pokušaja izvršioca genocida da prikriju tragove svog zločina, da je u široj zoni bosanskog Podrinja, u Srebrenici, Bratuncu, Žepi, Zvorniku i okolnim mjestima izvršen genocid nad muslimanima Bosne i Hercegovine i da je tom prilikom na stravičan, neljudski i neviđen način, ubijeno preko 8.000 zarobljenih muškaraca u dobi između 15 i 80 godina života, ali i brojna djeca, te žene, pa čak i starci od 90 godina. Svi ti muškarci, žene i djeca su ubijeni u kratkom vremenu od nekoliko dana u masovnim, grupnim i pojedinačnim egzekucijama izvršenim na zvjerski način, uz fizička i psihička maltretiranja, vjerska i nacionalna ponižavanja, silovanja žena… Konferencija je procijenila, na osnovu mnogih realnih indicija, kao što je i broj tada prisutnih stanovnika sigurne zone UN, u koju su se sklonili i brojni stanovnici iz drugih krajeva bosanskog Podrinja – od Višegrada do Zvornika, kao i na temelju činjenice da su u genocidu uništene mnoge kompletne obitelji, da je broj ubijenih ljudi mnogo veći, što će biti ustanovljeno tek kad sva stratišta i sve primarne i sekundarne, pa i tercijarne grobnice, budu otkrivene i kad budu završena forenzička istraživanja u cilju ustanovljavanja identiteta žrtava, čiji su ostaci nađeni, kao i onih ostataka za koje nije moguće utvrditi identitet ni putem DNK analize, budući da nema živih davaoca osnove utvrđivanja njihovog identiteta.
2007.
– U Sarajevu je, u organizaciji Instituta u saradnji sa International Association of Genocide Scholars, (Washington), od 9. do 13. jula 2007. održana Sedma bijenalna konferencija Međunarodne asocijacije istraživača genocida, na temu Timely Reaction to Genocide: Genocide Study and Prevention. Konferencija je okupila rekordan broj najeminentnijih istraživača holokausta, genocida i drugih oblika zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava iz čitavog svijeta i pružila im jedinstvenu priliku da se na mjestu najstravičnijeg zločina u Evropi u drugoj polovini dvadesetog stoljeća, oči u oči, suoče sa realnošću i mjestom izvršenja genocida. Oko 800 učesnika i gostiju iz SAD, Izraela, Ruande, Koreje, Armenije, Indonezije, Kambodže, Gane, Kanade, Francuske, Italije, Danske, Hrvatske, Grčke, Poljske, Velike Britanije, Turske, Indije, Ugande, Porto Rika, Argentine, Gvatemale, Bosne i Hercegovine i drugih zemalja, koji fenomen genocida istražuju sa stanovišta raznih nauka i naučnih disciplina. Panel-rasprava je bilo 85, pri čemu je u svakoj izloženo od 6-8 referata. Osim rada u plenumu i panelima, svi učesnici i gosti Konferencije prisustvovali su otkrivanju masovne (sekundarne) grobnice u Budaku, Potočari i dženazi na mezarju ekshumiranih i identifikovanih žrtava genocida “sigurne zone” UN-a Srebrenica, u Memorijalnom centru u Potočarima. Svakodnevno su za učesnike i goste Konferencije organizovani prijemi, radni sastanci, promocije knjiga (Institut je promovirao osamnovih izdanja), pozorišne (“Lemkinova kuća” i predstava Roberta Sklota) i filmske predstave (prikazani su filmovi “Grbavica”, zatim“Cant’t Do it in Europe”, Indonezija 1965. i “New Year Baby”, kambodžanski film), pjesnički susreti (akademik Abdulah Sidran, Petar Balakian i Choman Hardi), dokumentarne izložbe (“Aegist Trust/UN Exhibition”; “Beyond Genocide”; “Cultivating Compassion”; “Srebrenica Photo Exhibition” i “Genocide in the UN Safe Area of Srebrenica, July 1995”.). Uokviru Konferencije dodijeljene su i tri novčane nagrade učenicima (srednjoškolcima) – autorima najboljih radova na temu genocida. Objavljivanje konkursa i izbor najboljih radova obavljen je u organizaciji Prosvjetno-pedagoškog zavoda Kantona Sarajevo. Na Konferenciji predmet razmatranja su bili razni aspekti i pristupi istraživanja holokausta, genocida, te drugih oblika zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava, kao i prezentirana bogata i raznovrsna saznanja na bazi istraživanja u raznim dijelovima svijeta. Najvažniji učinak Konferencije je činjenica da je genocid u Bosni i Hercegovini postao predmetom zanimanja velikog broja svjetski eminentnih stručnjaka, a da je mnogima, koji su genocid u Bosni i Hercegovini svodili na razmjere “građanskog rata jednih protiv drugih”, postalo nesumnjivo jasno da se radi o klasičnoj agresiji na Bosnu i izvršenom genocidu nad Bošnjacima. Institut za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu ovom se prilikom uvrstio u krug vodećih i relevantnih institucija u oblasti istraživanja genocida. I o jednomi o drugom svjedoče brojni pozivi za saradnju sa Institutom, iz SAD-a, Kanade, Brazila, Argentine, Gane, Ruande, Ugande, Kuvajta, Izraela i Palestine, Armenije, Gruzije, Poljske, Kambodže, Koreje, Tajlanda i Australije.
2008.
– U Sarajevu je, u organizaciji Instituta, 26. marta 2008. održana Međunarodna naučna konferencija Obilježavanje šezdeset godina Konvencije o genocidu. U 2008. svijet je obilježio 60 godina Konvencije o sprečavanju i kažnjavanju zločina genocida, koja spada u korpus najznačajnijih međunarodnopravnih dokumenata, u tekovine ljudske civilizacije, kao rezultat iskustva međunarodne zajednice iz holokausta i genocida u Drugom svjetskom ratu. Bosna i Hercegovina je, nažalost, višestruko historijsko svjedočanstvo da je dvadeseto stoljeće – stoljeće genocida. Njega je obilježila monstruozna neljudska težnja da se istrijebe cijele nacionalne, etničke, rasne ili vjerske grupe kao takve, da im se onemogući biološki, kulturni, socijalni i ekološki opstanak. Viziju Rafaela Lemkina o tome da će Konvencija biti garant vječne pobjede nad fašizmom, nacizmom i genocidnim barbarizmom izdao je i ponizio genocid u Ruandi, zatim nad bosanskim Muslimanima – Bošnjacima u Bosni i Hercegovini, kao i u Darfuru. Iako je Konvencija na početku dočekana sa dobrodošlicom, kritička pitanja i komentari ubrzo su dominirali u raspravama mnogih istraživača. Brojni naučni i stručni radnici i analitičari i danas vode raspravu o definiciji genocida, zabranjenim aktima, namjeri, odbijenim prijedlozima da se u taj dokument uključe političke grupe, te kulturni genocid, kao i drugim pitanjima, ukazujući na potrebu redefinisanja genocida. Početkom devedesetih godina XX stoljeća Vijeće sigurnosti Ujedinjenih nacija animiralo je Konvenciju o genocidu, inkorporiranjem definicije genocida u statute novoformiranih ad hoc krivičnih sudova za bivšu Jugoslaviju (ICTY) i Ruandu (ICTR). Tako je prošlo skoro pola stoljeća prije nego je Konvencija o genocidu konačno primijenjena u konkretnom sudskom procesu. Do sada su navedeni međunarodni krivični sudovi u više slučajeva donijeli presude protiv pojedinaca optuženih za genocid. Tužba koju je 1993. Republika Bosna i Hercegovina pokrenula protiv Savezne Republike Jugoslavije (Srbija i CrnaGora) za genocid pred Međunarodnim sudom pravde bila je prvi test za utvrđivanje odgovornosti učešća države u genocidu prema Konvenciji o sprečavanju i kažnjavanju zločina genocida.
2009:
– U organizaciji Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu u Potočarima je 10. i 11. jula 2009. održana Međunarodna naučna konferencija Genocid u Bosni i Hercegovini – Posljedice Presude Međunarodnog suda pravde”. Na Konferenciji, na kojoj je učestovalo 76 učesnika iz Bosne i Hercegovine i inostranstva, razmatrana su aktuelna pitanja savremenih naučnih istraživanja genocida u Republici Bosni i Hercegovini na kraju dvadesetog stoljeća, kao i tretman bitnih aspekata i dimenzija genocida i drugih oblika zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava na teritoriji cijele Bosne i Hercegovine, sa posebnim akcentom na Presudu Međunarodnog suda pravde i njene implementacije. Organizovanje rada Konferencije je ostvareno kroz međusobno povezane specifične tematske cjeline: Presuda Međunarodnog suda pravde: Bosna i Hercegovina protiv Srbije i Crne Gore (26. februar 2007.) i njene implikacije; Planiranje, pripremanje, organizovanje i izvođenje agresije i genocida u Republici Bosni i Hercegovini; Negiranje genocida i sjećanje na genocid. Konferencija je ukazala na ozbiljne historijske, političke, pravne, kulturne, bezbjednosne i druge implikacije Presude Međunarodnog suda pravde u predmetu Bosna i Hercegovina protiv Srbije i Crne Gore. Ova konferencija je održana na jednom od mjesta zločina genocida, te je njenim organizovanjem, zajedno sa preživjelim žrtvama genocida, na Evropski dan sjećana na genocid u sigurnoj zoni UN-a Srebrenici, upućena poruka najutjecajnijim političarima svijeta kako bi spasili savremeno čovječanstvo i civilizaciju, očuvali najviše ljudske vrijednosti i ljudska prava. Također je izraženo uvjerenje da će sadašnje i buduće generacije iz svih dosadašnjih zločina genocida, u interesu budućnosti savremenog čovječanstva i civilizacije, izvući historijsku poruku o potrebi jačanja, razvijanja i ujedinjavanja svih antifašističkih snaga, bez obzira na nacionalnu, etničku, rasnu, vjersku, ideološku ili političku pripadnost i opredijeljenost, u strategiji sprečavanja i kažnjavanja zločina genocida. Na Konferenciji su prikazana i dva dokumentarna filma (Istina o stradanju na teritoriji Nevesinja 1992. godine i Geografija genocida u istočnoj Bosni), te je otvorena privremenamuzejska izložbena postavka Genocid u sigurnoj zoni UN-a, Srebrenica, jula 1995.
2012.
– U organizaciji Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu i Ministarstva za boračka pitanja Vlade Kantona Sarajevo u Sarajevu je 29. februara i 1. marta 2012. održana Međunarodna naučna konferencija Politički i vojni značaj odbrane Sarajeva 1992-1995. godine. Na Konferenciji je učestvovalo 76 istraživača sa naučnim saopštenjima iz zemlje i inostranstva. Koncepcija Konferencije obuhvatala je uvodna izlaganja i četiri tematske cjeline. Raznorodnost i raznovrsnost sadržaja brojnih naučnih istraživanja u okviru raznih nauka i naučnih disciplina su ukazala na multidisciplinarni pristup istraživanju teme Politički i vojni značaj odbrane Sarajeva 1992-1995. godine. Prezentirani rezultati istraživanja predstavljaju značajan doprinos razvoju nauke i naučnih saznanja u okviru nauke i naučnih disciplina, s jedne, ali istovremeno ukazuju i na potrebu užeg dimenzioniranja rezultata predmetnih istraživanja, nastavka istraživanja i mogućnost i potrebu organizacije naučnih konferencija pod istim naslovom, ali u okviru posebnih nauka i njihovih naučnih disciplina, s druge strane.
2015.
– Institut za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu, Univerzitet u Tuzli i Memorijalni centar Srebrenica – Potočari Spomen obilježje i mezarje za žrtve genocida iz 1995. godine, organizirali su konferenciju u čijem radu je uzelo učešće 75 istraživača koji su pridali značaj ovoj temi iz cijeloga svijeta – od Evrope, preko Amerike do Australije. Renomirani naučnici i istraživači prezentirali su svoja istraživanja, stavove i osvrte sa stajališta različitih naučnih disciplina kritički promišljajući društvene, političke, historijske, demografske, psihološke, kulturne, edukativne i ekonomske posljedice počinjenog genocida, kako za samu Srebrenicu, tako i za Podrinje, te Bosnu i Hercegovinu u cjelosti. Radovi prezentirani na konferenciji predstavljaju obiman i sistematizovan doprinos sagledavanju nedavne prošlosti i zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava, kao i onog najtežeg, zločina genocida koji su izvršeni nad stanovništvom Bosne i Hercegovine u sigurnim zonama Ujedinjenih nacija, gradovima pod opsadom i svim okupiranim područjima. U prezentiranom saznajnom fondu naučnoistraživačka i šira javnost dobiva pristup novim naučnim saznanjima i upotrebljivo bogatstvo izvorne građe kojom se vrlo studiozno konstatuje širi društveni i politički kontekst u kojem je izvršena agresija na Republiku Bosnu i Hercegovinu, njeni korijeni, uzroci, ciljevi, razmjere i posljedice. Multidisciplinarnim i interdisciplinarnim pristupom sagledavaju se svi aspketi izvršenog genocida, te pokušavaju dati barem djelimični odgovori na pitanja koja mogu doprinijeti prevenciji genocida. Istovremeno, pozicionira se i odgovornost zločinaca i rezultati sudske prakse u procesuiranim i predmetima koji su još uvijek u sudskom postupku i proceduri.
